Spirited Away มิติวิญญาณมหัศจรรย์ ค่าย STUDIO GHIBLI [DVD MASTER][เสียง ไทย ญี่ปุ่น][บรรยาย ไทย อังกฤษ]

Spirited Away [DVD 1แผ่น][ซับไทย,ซับอังกฤษ, พากษ์ไทย] ค่าย Studio Gibi

หนังเรื่องล่าสุดจาก Studio Ghibli ของ Hayao Miyazaki ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็นสตูดิโอที่ทำหนังแอนิเมชั่นที่ดีที่สุดแห่งหนึ่งของโลกได้ผลิตงานการ์ตูนเรื่องใหม่ออกมาในปี 2001 ความมหัศจรรย์ของหนังการ์ตูนเรื่องนี้อยู่ตรงที่มันสามารถสื่อสารได้กับคนทุกระดับ ไม่ว่าจะดูเอาสนุก ดูสอนใจ หรือดูเอาเครียดก็ตามที ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ นัก ที่คุณจะทำหนังที่มีเนื้อหาหนัก และแน่น แถมยังดูสนุก อีกทั้งมีความน่ารักน่าชัง ความซาบซึ้งใจ ไม่แพ้ผลงานเรื่องก่อนๆ หนังการ์ตูนที่ดีหลายต่อหลายเรื่องอาจจะให้แง่คิดสองสามอย่างที่คุณจะเก็บไปคิดได้สักพัก แต่กับ Spirited Away หนังการ์ตูนเรื่องล่าสุดของ Miyazaki ตัวหนังจะมีข้อคิดให้คุณเก็บไปคิดได้มากมายและในบางแง่บางมุม คุณอาจต้องใช้เวลาคิดไปตลอดชีวิตเลยก็ได้
เมื่อผมดู Spirited Away จบ ความคิดแรกเลยคือนำมันไปเปรียบกับ Alice in wonderland เหตุที่โครงเรื่องเป็นเรื่องของเด็กสาวที่พลัดหลงเข้าไปในแดนประหลาดเหมือนๆ กัน Chihiro เด็กสาวธรรมดาๆ นิสัยดื้อรั้น นั่งมาในรถกับพ่อแม่ที่กำลังย้ายบ้านใหม่ เด็กน้อยไม่พอใจนักกับการเปลี่ยนแปลงในชีวิตครั้งนี้ จนเมื่อพ่อและแม่ของเธอหยุดพักกลางทาง แล้วตัดสินใจเข้าไปสำรวจในอุโมงค์ข้างทาง ซึ่งทำให้คนทั้งคู่เปลี่ยนสภาพไปและ Chihiro ต้องติดอยู่ในโลกประหลาดที่ดูเหมือนจะมีแต่สิ่งมีชีวิตแปลกๆ เต็มไปหมด แต่ก่อนที่เธอจะหัวใจวายตายไปกับเหตุการณ์ก็มีชายหนุ่มลึกลับที่บอกตัวเองว่าเขาชื่อ Haku มาช่วยเอาไว้ และแนะนำเธอถึงหนทางที่จะมีชีวิตรอดในเมืองนี้รวมไปถึงหนทางกลับสู่โลกของเธอ โดยระหว่างนั้นเธอจะต้องทำงานในโรงอาบน้ำในโลกวิญญาณนี้ ซึ่งทำให้แนวความคิดและพฤติกรรมของเธอเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น

โลกใน Spirited Away เป็นเหมือนแบบจำลองของสังคมปัจจุบันที่มีคนทุกประเภทอาศัยปะปนกันอยู่ น่าเศร้าใจที่โลกใบนี้คล้ายๆ จะถอดแบบสังคมญี่ปุ่นในปัจจุบันมาอย่างตรงตัว คือคนส่วนใหญ่ถูกขับเน้นไปด้วยความโลภ ทำอะไรได้ทุกอย่างเพื่อให้ได้เงินมา ซึ่งในโลกใบนี้ แทบจะทุกๆ ตัวละครในเรื่องสามารถสื่อนัยยะไปถึงแนวคิดทางปรัชญาได้ทั้งหมดทั้งสิ้น แม่มด Yubaba ที่ฟุ้งเฟ้อ บ้าวัตถุ และงกจนมองเห็นผู้อื่นผ่านสายตาของความอคติไปหมด แม้กระทั่ง Zeniba ซึ่งเป็นแฝดของตนเองที่มีความเป็นอยู่สมถะก็ตามที อีกตัวละครที่ค่อนข้างเด่นคือ "วิญญาณไร้หน้า" ซึ่งเป็นตัวแทนของความเปลี่ยวเหงา ไม่มีใครสนใจในวิญญาณตนนี้ แล้ววันหนึ่งวิญญาณนี้ก็พบว่าการเป็นผู้มั่งคั่งจะทำให้ผู้คนหันมาสนใจในตัวเขามากขึ้น และจากคนที่ไม่เคยมีใครสนใจ มาเป็นคนที่มีแต่คนรายล้อมเพียงชั่วข้ามคืน ระดับสำนึกและความรับผิดชอบในตัวยังไม่พร้อมที่จะรับกับสิ่งนี้ เขาจึงลืมตัวเสพสิ่งที่ไม่เคยสัมผัสอย่างตะกละตะกลาม แต่ก่อนที่อะไรที่บานปลายออกไป Chihiro ก็มาสะกิดให้เขารู้ว่า ผู้ที่มารุมล้อมเขาอยู่นั้น แท้จริงแล้วเพียงต้องการทรัพย์สิน หาได้มีความจริงใจมากไปกว่านั้นเลย วิญญาณตนนี้จึงยอม "คาย" ส่วนเกินของตัวเองออกมาและกลับไปเป็นตัวตนที่แท้จริงได้อีกครั้ง

ในทุกๆ สังคมย่อมมีทั้งคนดีและคนเลวคละเคล้ากันไป นอกจากเด็กหนุ่มลึกลับนาม Haku แล้ว คุณลุงแมงมุม Kamaji ท่าทางน่ากลัวแต่ใจอารี รวมไปถึง Lin พนักงานโรงเตี๊ยมปากร้ายใจดีเป็นเพื่อนและผู้คอยช่วยเหลือ ให้กำลังใจ Chihiro มาโดยตลอด รวมไปถึงเจ้าตัวน่ารักกึ่งประหลาดอย่าง Susuwatari ซึ่งเป็นหมู่ลูกเขม่าสีดำ มีหลายขาคล้ายแมลงมุม และเจ้าตัวคล้ายๆ กันนี้เคยปรากฏโฉมมาแล้วใน My Neighbor Totoro และเช่นเดียวกับที่ทุกสิ่งในโลกนี้มีทั้งข้อดีและข้อเสีย การที่ Chihiro ต้องอาศัยอยู่ในโลกวิญญาณนี้ ทำให้เธอเป็นคนที่รู้จักการเสียสละ การอ่อนน้อมถ่อมตน รู้จักมิตรภาพ และสิ่งสำคัญที่จะนำชีวิตของเธอตลอดไป นั่นคือ เธอเรียนรู้ที่จะไม่ยอมแพ้ในเรื่องที่เห็นว่าถูกว่าควร

"ชื่อนั้นสำคัญไฉน?" ชื่อนั้นสำคัญแน่นอนในโลกแห่ง Spirited Away ของ Miyazaki เพราะตามเนื้อเรื่อง โลกวิญญาณที่ Chihiro พลัดหายเข้าไปนั้นเปรียบได้กับ "โลกของความเป็นผู้ใหญ่" ที่ไม่สวยงามนักในความเป็นจริง และในวันหนึ่งเธอจะต้องก้าวออกมาจากโลกบริสุทธิ์ของเด็กเข้าไปยังโลกเส็งเคร็งใบนี้อย่างช่วยไม่ได้ และหากเมื่อใดที่เธอลืมชื่อที่แท้จริงของเธอตามที่แม่มดต้องการให้เป็นไป ก็เท่ากับว่าเธอได้ลืมเลือนจุดยืนแนวคิดของตัวเองและหลอมรวมกลายเป็นส่วนหนึ่งของโลกใบนั้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ โชคดีที่เธอมีเพื่อนที่ดี คอยรักและดูแลเอาใจใส่ ทำให้เธอยังไม่ลืมตัวตนที่แท้จริง เธอเรียนรู้ที่จะมีชีวิตรอดในโลกเน่าๆ ใบนี้ได้ แต่เธอไม่จำเป็นจะต้องเป็นส่วนหนึ่งของมัน ซึ่งทำให้ชีวิตของเธอมีความสุขมากกว่า

Spirited Away ไม่ใช่หนังการ์ตูนที่ดูได้ง่ายนัก เพราะเนื้อเรื่องเกี่ยวพันโยงใยไปถึงความเชื่อเรื่องเทพเจ้า การตีความในเรื่องของจิตวิญญาณตามแบบของคนญี่ปุ่น และคงไม่ใช่เรื่องยากที่จะจับสังเกตได้ว่า Miyazaki ไม่ได้ตั้งใจจะทำ Spirited Away ออกมาให้เป็นหนังการ์ตูนที่ "ดูสนุก" เพียงอย่างเดียว เพราะจากเนื้อเรื่องหลักและเนื้อเรื่องรองล้วนแต่มุ่งเน้นไปยังหลักความคิดทางปรัชญาในการดำรงอยู่และในการก้าวต่อไปในชีวิตของคนสักคนหนึ่ง หากจะวัดกันตามผลงานที่ผ่านๆ มาแล้วนั้น Spirited Away นับว่าเป็นก้าวที่ลงตัวมากยิ่งขึ้นในเรื่องของการผนวกเอาความน่ารักและข้อความที่ต้องการสื่อออกมาอย่างชัดเจน อย่างใน Totoro เนื้อเรื่องจะเน้นไปในแนวทางน่ารักซะมากกว่า ขณะที่ Princess Mononoke ดูจะเน้นไปที่ "ข้อความ" ที่ต้องหารสื่อจนลดทอนความน่ารักและเสน่ห์ของความเป็นการ์ตูนลงไปมากพอดู แต่ใน Spirited Away นั้น Miyazaki เล่าเรื่องที่หนัก และไม่รีรอที่จะสื่อข้อความยากๆ แต่ก็ไม่ลืมที่จะหยอดเอาความน่ารัก ขบขันลงไปด้วยอย่างลงตัวมากที่สุด

นอกจากเนื้อหาด้านปรัชญา ความเชื่อ ที่ตัวหนังนำเสนอแล้ว เช่นเดียวกับหนังทุกเรื่องของ Miyazaki ที่จะสอดแทรกคติสอนใจพื้นฐานเข้าไปด้วย ดูง่ายๆ เช่นในฉากที่ Chihiro เข้าไปหา Kamaji ครั้งแรก ที่พื้นมีตัว Susuwatari กำลังลำเลียงขนถ่านหินเต็มไปหมด และเมื่อ Chihiro ช่วยตัวหนึ่งยกถ่านไปใส่เตาเผา ปรากฏว่าเจ้าตัวลูกบอลสีดำเหล่านั้นกลับเลิกแบกก้อนถ่านกันหมด เพื่อจะให้ Chihiro ช่วยทำแทน สื่อให้เห็นถึงสภาพสังคมฟอนเฟะในปัจจุบันได้อย่างชัดเจน เพราะคนทุกคนมีหน้าที่ของตัวเองที่ต้องรับผิดชอบ การจะมาหวังพึ่งคนอื่นย่อมไม่ใช่ทางออกที่ดีเป็นแน่ และสิ่งสำคัญอีกสิ่งหนึ่งที่การ์ตูนของ Miyazaki ไม่เคยขาด นั่นคือระดับของจินตนาการที่ดูจะยิ่งลึกล้ำขึ้นเรื่อยๆ ตามเวลา ทุกสิ่งทุกอย่างที่ถูกจินตนาการออกมาเป็นจินตภาพในหนังเรียกได้ว่า "คิดได้ยังไงกัน?" เพราะมันช่างแปลกประหลาด มหัศจรรย์ อลังการ ไม่ว่าจะเป็นวิญญาณรูปแบบต่างๆ นาๆ ชนิด รถไฟที่วิ่งบนน้ำ ฝูงนกเวทย์กระดาษ และอื่นๆ อีกมากมาย

Spirited Away เป็นหนังที่ไม่มีไคลแมกซ์ เพราะฉากทุกฉากที่อยู่ในหนังสนุกเท่าๆ กันไปหมด แต่คงมีอยู่เพียงฉากเดียวที่อารมณ์ถูกดึงขึ้นไปสูงกว่าช่วงอื่นๆ อยู่สักหน่อย นั่นคือฉากในช่วงท้ายที่ Haku ค้นพบชื่อที่แท้จริงของตัวเอง ด้วยเหตุที่ตัวหนังปูเรื่องให้ Haku เป็นตัวละครที่เหมือนจะกุมความลับบางอย่างในโลกวิญญาณเอาไว้ แต่หนังกลับบอกข้อมูลของ Haku ให้ผู้ชมรู้น้อยมาก (ด้วยเพราะตัว Haku เองก็ไม่ได้รู้อะไรมากไปกว่าที่หนังบอก) ดังนั้น เมื่อเกิดสถานการณ์ที่ทำให้ทั้งผู้ชมและ Haku รู้ถึงความเป็นมาและเป็นไปของตัวเขาเอง และความลับที่เปิดเผยออกมานี้ยังสามารถ "คลายปม" บางอย่างที่หนังวางเอาไว้ (และผู้ชมใคร่รู้มาตลอด) ได้อย่างหมดจรดไร้ข้อกังขา

ในหลายๆ ช่วงของหนัง ไม่มีเหตุผลมารองรับเท่าไหร่นัก ด้วยที่เนื้อเรื่องหลักของ Spirited Away เป็นเรื่องของ "โลกวิญญาณ" ซึ่งเป็นที่ๆ อาจจะมีอยู่หรือไม่มีอยู่จริงก็ได้ อีกประการหนึ่งคือ ผมเชื่อว่า Miyazaki อาจจะไม่ได้กำลังให้เราคิดเลข 1+1 แล้วต้องเท่ากับ 2 เพียงเพราะครูสอนมาแบบนี้ แต่เขากำลังสอนให้เราตั้งคำถามและคิดถึงหลักความเป็นไปได้ว่า ทำไม 1+1 ถึงได้ 2 ต่างหาก เพราะเมื่อคุณเข้าใจถึงระบบของมันอย่างถ่องแท้แล้ว คุณจะมีพื้นฐานที่แน่นพอที่จะคิดเลขจำนวนใดๆ ก็ได้ โดยที่ไม่ต้องรอให้ครูมาสอนก่อน ดังนั้น การรู้อะไรด้วยการ "บอกเล่าและถ่ายทอด" ต่อๆ กันมาอาจจะไม่เพียงพอ (สำหรับการรับข้อมูลที่คุณไม่เคยมีความเชื่อมาก่อน) เท่าการรับรู้ด้วยจิตสำนึกและประสบการณ์ที่สั่งสมมาในตัวของเราเอง ด้วยความที่ตัวหนังเพียบพร้อมไปหมดทุกด้านทำให้คิดว่านี่อาจเป็นงาน "ทิ้งทวน" (ซึ่งก็คงไม่ใช่แน่ๆ) ด้วยเนื้อหาที่เข้มข้น รวมเข้ากับมุขน่ารักๆ ต่างๆ ที่ไม่ถูกกลืนหายไปในโทนหนังที่ค่อนข้างหนัก ทำให้ Spirited Away เป็นหนังที่แก่ทางด้านการเน้นข้อความ โดยลดทอนด้านอารมณ์ลงไป เพราะเหตุนี้ จึงไม่ใช่หนังที่ผม "ชอบ" มาก แต่เป็นหนังที่ผม "ชื่นชม" เป็นที่สุดในด้านอัจฉริยภาพของคนคิด เพราะอย่างที่ได้บอกไปแล้วว่ามันไม่ใช่เรื่องง่ายที่จะทำหนังให้ได้ทั้งเงินทั้งกล่องแบบนี้

ภาพทุกๆ ภาพในหนังวาดออกมาอย่างมีรายละเอียดและสวยงามจนอ้าปากค้าง ฉากกลางเรื่องที่ Chihiro นั่งรถไฟข้ามทะเลไปหา Zeniba วาดได้สวยงามอย่างบรรยายไม่ถูกเลยทีเดียว อีกทั้งรายละเอียดของแอนิเมชั่นดูจะเพิ่มและหลากหลายมากขึ้นจาก Princess Mononoke มาก โดยดูได้จากท่าทางของตัวละครที่ขยับท่าทางคล้ายคนจนเหมือนนั่งดูหนังคนแสดง อีกทั้งรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ของตัวละครที่ใส่เข้ามาเพื่อเพิ่มความน่ารักและผ่อนคลายเป็นอีกสิ่งที่หนังการ์ตูนตะวันตกไม่ค่อยทำกัน ดนตรีประกอบที่แน่นปึ๊ก ทั้งไพเราะ ทั้งอลังการ บรรเลงโดยวงออเคสตร้าเสียงกระหึ่มเต็มวง ท่วงทำนองดนตรีลื่นไหลคลอไปตลอดเรื่องช่วยเสริมความเป็นหนังผจญภัยได้อย่างไร้ที่ติ ประพันธ์โดย Hisaishi Joe ที่เคยฝากฝีมือสุดเยี่ยมไว้ใน Kikujiro, Princess Mononoke โดยทั้งหมดล้วนแต่เป็นเพลงประกอบภาพยนตร์ที่ไพเราะมากๆ มีเมโลดี้ที่ฟังง่ายๆ ขนาดที่นำไปเปิดฟังก่อนนอนได้ทุกคืนเลยทีเดียว

Spirited Away...เป็นหนังที่เมื่อคุณชมแล้ว แทบจะทำให้คุณเกิดบูรณาการทางปัญญากันเลย เพราะ Miyazaki ใช้ความรู้ความเข้าใจทั้งในเรื่องของชีวิต เรื่องของความเชื่อที่สั่งสมตลอดชีวิต มาเรียงร้อยเข้าไว้จนได้เป็น "หนังสือแห่งชีวิต" หนึ่งเล่มใหญ่ๆ ที่นำเสนอผ่านภาพยนตร์การ์ตูนที่ดูเผินๆ จะเหมือนกับการ์ตูนคุณภาพดี น่ารักๆ ดูได้เพลินๆ เรื่องหนึ่งเท่านั้นเอง แต่ความมหัศจรรย์จะก่อตัวขึ้นเมื่อคุณเริ่มที่จะดูไปคิดไป น่าประหลาดที่เมื่อคุณเริ่มคิด คุณจะพบว่า Spirited Away เป็นการ์ตูนที่ดูได้สนุกมากๆ อย่างที่หาเรื่องอื่นมาเทียบเคียงได้ยากเต็มที